Języki romańskie

Ten artykuł od 2020-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Języki romańskie

Klasyfikacja genetyczna	języki indoeuropejskie języki italskie języki romańskie
Kody rodziny językowej
ISO 639-5	roa
Glottolog	roma1334
Występowanie
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode.

Zobacz hasło Kategoria:Języki romańskie w Wikisłowniku

Języki romańskie w Europie

Zasięg pięciu największych języków romańskich

     język hiszpański

     język portugalski

     język francuski

     język włoski

     język rumuński

Języki romańskie (od łacińskiego przysłówka romanice „po rzymsku, w języku wernakularnym”) – grupa języków indoeuropejskich, którymi posługuje się jako językami ojczystymi około 750 mln osób, zamieszkujących przede wszystkim Europę Południową i Amerykę Łacińską. Języki romańskie wywodzą się z języka łacińskiego^[1]. Najpowszechniej używanymi językami z tej grupy są: hiszpański, portugalski, francuski, włoski i rumuński. Bogatą tradycję literacką posiadają również języki oksytański, kataloński, galicyjski, wenecki i języki retoromańskie.

Języki te rozwinęły się w okresie preromańskim (476–800 rok n.e.) z łaciny ludowej, którą posługiwano się na znacznych obszarach imperium rzymskiego. Okres od 800 roku uznaje się za okres romański.

Na bazie języków romańskich powstały języki sztuczne, z których najbardziej znane to esperanto i interlingua.

Uproszczona klasyfikacja języków romańskich na podstawie Ethnologue

języki italskie

• języki romańskie (ok. 750 mln)

• języki wschodnioromańskie (ok. 26,2 mln)

• arumuński (macedorumuński) (ok. 150 tys.)
• istrorumuński (ok. 0,5 tys.)
• meglenorumuński (ok. 12 tys.)
• rumuński (dakorumuński) (ok. 26 mln)

• języki italsko-zachodnioromańskie

• języki italsko-dalmatyńskie

• istriocki (ok. 1 tys.)
• włoski (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 62 mln)
• judeo-włoski (ok. 4 tys.)
• neapolitański (ok. 4 mln)
• sycylijski (ok. 4,8 mln)
• dalmatyński †

• języki zachodnioromańskie (ok. 720 mln)

• języki galloromańskie

• języki gallo-italskie

• emilijski (ok. 3,5 mln)
• liguryjski (ok. 1.9 mln)

• monegaski (ok. 5 tys.)

• lombardzki (ok. 9 mln)
• piemoncki (ok. 3 mln)
• wenecki (ok. 2,2 mln)

• języki gallo-retyckie

• langues d’oïl:

• francuski (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 80 mln)
• angevin
• burginioński
• szampański
• frainc-comtou
• gallo
• lotaryński
• normandzki

• anglo-normandzki †
• auregnais
• guernésiais
• jèrriais
• sercquiais

• pikardyjski
• poitevin-saintongeais
• waloński
• zarfatit †

• franko-prowansalski
• oksytański (prowansalski) (ok. 1,2 mln)

• gaskoński
• aranes
• béarnais
• aupenc
• gavot
• langwedocki
• limuzyński
• owerniacki
• nicejski
• szuadit †

• języki retoromańskie (ok. 630 tys.)

• friulski (furlański) (ok. 530 tys.)
• ladyński (ok. 50 tys.)
• romansz (ok. 50 tys.)

• języki iberoromańskie

• kataloński (walencki) (ok. 11 mln)

• dialekty balearskie

• hiszpański (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 360 mln)

• rioplatense

• judeo-hiszpański (ladino)
• aragoński
• judeo-aragoński †
• asturyjski (ok. 125 tys.)
• galicyjski (ok. 3 mln)
• portugalski (ok. 200 mln)
• judeo-portugalski †*

• języki południoworomańskie (ok. 1,5 mln)

• korsykański (ok. 340 tys.)
• sardyński (ok. 1,5 mln)

• gallurski (północno-wschodniosardyński)
• kampidański (południowosardyński)
• logudorski (środkowosardyński)
• sassarski (północno-zachodniosardyński)

Oznaczenia:

† – język wymarły lub dawne stadium historyczne języka dzisiejszego

†* – język dawny, ale zachowany tradycyjnie w liturgii, tekstach religijnych, filozoficznych lub naukowych

Stopień podobieństwa

Stopień podobieństwa leksykalnego między językami romańskimi^[2]:

Drzewo językowe

Przypisy

Bibliografia

• Alfred FranciszekA.F. Majewicz Alfred FranciszekA.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Pełna klasyfikacja języków romańskich według Ethnologue/ISO